Özel Gereksinimli Çocuklar için Yaz Tatili Aktiviteleri

Özel gereksinimli çocuklar için yaz tatili önerileri

Uzun ve yoğun bir akademik yılın sonunda, çocuklar ve aileler heyecanla beklenen yaz tatiline başladılar. Eğitime ara vermek çocukların öğrendiklerinin bir kısmını unutmalarına veya kaybetmelerine neden olabilir. Ancak tüm sene hem öğretmenler hem aileler hem de öğrenciler tarafından sarfedilen emeklerin geriye dönmemesi için bir takım düzenlemeler yapılabilir.

En başta ise özel gereksinimli çocuklar için eğitim sürecine devam etmek gerekmektedir. Özel gereksinimli çocuklar, kazanımları aktif tutulmadığı takdirde regresyon göstermeye daha meyilli olur, düzenli ve sistematik bir yaşama daha fazla ihtiyaç duyarlar. Tatilde gün içerisindeki akış çokca değişkenlik gösterir ve çocuklar adaptasyon sorunları yaşayarak davranış problemleri sergileyebilirler. Bu nedenle hem eğitimi sürdürerek hem de çocuklara keyifli zamanlar yaşatarak yaz tatilini geçirmenin yolları aranmalıdır.

Tatil günleri de tutarlılıkla düzenlenmelidir

Öncelikle tüm yıl boyunca, haftalık belirli programlar takip eden özel gereksinimli çocukların tatil günlerinin de aynı tutarlılıkta düzenlenmesi gerekir. Sabahtan başlayan akşama kadar sürdürülebilen belli bir akış sağlanmalıdır. Örneğin uyandıktan sonra hazırlanma, kahvaltı, ödev yapma, serbest oyun, öğle yemeği, serbest oyun, ödev, spor, akşam yemeği, banyo gibi. Rutin oluşturulduğunda çocuğun gün içindeki meşguliyeti yüksek tutulabilir ve bağımsız hareket etmesi, geçişleri yerine getirmesi sağlanabilir. Günlük veya haftalık programları ise takvim haline getirilerek çocuğa sunulabilir veya çizelge olarak (düzeye göre resimli veya yazılı) düzenlenebilir.

Belli bir rutin oluşturulduğunda günlük programı şekillendirmek gerekir. Gün içersindeki bölümlere de birtakım uyarlamalar getirilebilir.

Ödev zamanıyla ilgili: Özel gereksinimli çocuğun tüm yıl boyunca öğrendiklerini aktif tutmak adına öğretmeninden çeşitli ödevler alınabilir ve tüm tatile yayılarak çalışılabilir. Rutin olarak ödev saatleri düzenlenebilir ve hemen arkasından öğrencinin keyif alacağı bir etkinlik koyulabilir.

Serbest oyun zamanıyla ilgili: Özel gereksinimli çocuğun bağımsız olarak birkaç saat vakit geçirmesi için ev içerisinde bir serbest zaman çizelgesi hazırlanabilir. Bu çizelge, çocuğun kolaylıkla yapabildiği ve keyif aldığı etkinliklerden oluşturularak her etkinlik için ne kadar süre harcanacağı da belirtilmelidir. 2 saatlik bir çizelge örneği şöyle olabilir : Televizyon izleme (15 dakika), yapboz yapma, tablet oyunu (20 dakika), legolarla oynama (20 dakika), müzik dinleme (30 dakika), bisküvi ve meyve suyu (10 dakika), resim yapma/boyama (20 dakika) gibi.

Yemek saatleriyle ilgili: Tatil boyunca çocuğa günlük yaşam becerileri kazandırmak için farklı fırsatlar sunulabilir. Masayı düzenleme, yemekleri masaya taşıma, toplama, bulaşıklara yardımcı olma gibi sorumluluklar verilip motor planlama, yaşamsal beceri, ince ve kaba motor alanları güçlendirilebilir. Ne kadar fırsat sunulursa ve tekrar yapılırsa özel gereksinimli çocuğun bağımsızlık kazanma şansı o kadar yüksek olur.

Sporla ilgili: Özel gereksinimli çocuklarda sıkça hareketlilik hatta hiperaktivite görülmektedir. Yıl boyunca aşina oldukları tempo doğrultusunda enerjilerini regüle etmektedirler. Ancak yaz tatilinde çalışma yoğunluğunun azalması ve evde geçirilen sürenin artmasıyla birlikte çocukların hareket etme ihtiyaçlarını karşılamak gerekir. Bu yönde aileler spor faaliyetlerinden faydalanabilirler. Örneğin düzenli yürüyüşler, yaz kamplarına katılım, bir kulübe üye olma gibi.

Son olarak yaz tatili boyunca özel gereksinimli çocukların yoğunlukla güçlük çektikleri sosyal ve iletişim becerilerini geliştirmek için fırsatlar yaratılmalıdır. Çocuğun düzeyine göre ihtiyaçları belirlenerek ve doğal süreçlere dahil edilerek öğretim yapılabilir.

Küçük ve ilkokul çağındaki çocuklar için akran etkileşimleri ön plana koyulabilir

1.  Çocuk parkında yapılandırılmış oyunlar oluşturulabilir (örneğin koşmayı çok seven bir özel gereksinimli çocuğun akranlarıyla yarışması sağlanabilir), akranlarla vakit geçirme ve etkileşime girme için oyunlar üretilebilir, ortak alanlar ve oyuncaklar kullanılabilir.
2. Oyun gruplarına katılımlar sağlanabilir, uzmanların yönlendirmesiyle akranlarının da bulunduğu küçük oyun gruplarında sosyal beceriler kazandırılabilir (akran gözlemi, model alma, ortak alan kullanma gibi).
3. Çevredeki çocuklu aileler ve akrabalarla vakit geçirilebilir. Özel gereksinimli çocukları farklı ortamlarda, farklı çocuklarla bir araya getirmek kazanımlarını artıracaktır. Aynı zamanda bu yaştaki çocuklar için önemli bir sosyal beceri olan bekleme davranışı için fırsatlar sunulabilir (örneğin markette sıra bekleme, evde sınırlı bir alanda bekleme gibi).

Daha büyük çocuklar için ise yaşamsal beceriler çalışılabilir

Günlük yaşama dair kişisel ve sosyal beceri alanında ebeveynin gözetiminde kendine sandviç yapma gibi beceriler geliştirilebilir. Buna hazır çorba yapma, yemek yaparken karıştırarak veya bir şeyler ekleyerek destekte bulunma, odasındaki rafları düzenleme, giysilerini gruplandırma gibi çalışmalar eklenebilir. Diğer yandan ise toplumsal beceriler alanında alışveriş listesi oluşturulup (resimli veya yazılı) marketten alışveriş yapma, ödeme yapma, sipariş verme gibi daha kompleks beceriler çalışılabilir.

Yaz tatili boyunca her an bir eğitim fırsatına dönüştürülebilir. Ancak unutulmamalıdır ki tüm yıl boyunca yoğun şekilde çalışan ve emek veren çocuklarımız olumlu pekiştirilmeli ve hoşlarına gidecek etkinlikler yoğunlukla sunulmalıdır. Yeni akademik yılın başlangıcında çocuklarımızın dinlenmiş ve motivasyonu yükselmiş durumda olmaları, verimli bir eğitim yılı sürdürmelerine yardımcı olacaktır.