Çocuklarda Sembolik Oyun Gelişimi Nedir?

Çocuklarda sembolik oyun, aynı zamanda “mış gibi oyun” olarak adlandırılabilir. Sembolik oyunda nesneler, davranışlar ya da düşünceler kendi amaçları dışında başka objelere ya da insanlara yansıtılarak kullanılır. Sembolik oyuna “bardaktan su içermiş gibi yapmak, bir tahtayı at gibi kullanmak” gibi örnekler verilebilir. Sembolik oyun çocukların gelişiminde çok önemli bir beceridir.
Sembolik oyun aslında 10 ila 24 ay arasında basamak basamak gelişen bir beceridir. Bu yazımızda sembolik oyun öncesi ve sonrasında yaşananlara bakacağız. Yazımızın sonunda ise ailelere sembolik oyunu geliştirmek için bazı öneriler sunacağız.

Sembolik oyun öncesi dönem (2-12 ay dönemi)

Sembolik oyun öncesi dönem çocukların 2 aydan itibaren nesneleri keşfetmeleriyle başlar. 2-12 ay arası dönemde çocuklar motor becerileri yardımıyla oyuncaklara uzanmaya, tutmaya ve yerlerini değiştirmeye başlarlar. 9. aydan itibaren motor becerilerinin de gelişmesiyle nesnelerin hangi özelliklerinin olduğunu anlarlar. Bazı nesneler ya da oyuncaklar daha renkli veya sesli olmaları sebebiyle bebeklerin daha çok ilgisini çeker ve o tarz oyuncakları ya da nesneleri seçebilirler. Aslında bu dönem nesneleri tanımak ve özelliklerini anlamak sembolik oyuna doğru giden yolun ilk adımıdır.

Sembolik oyuna geçiş dönemi (12-19 ay)

Bebekler bu dönemde nesneleri amaçlarına uygun kullanmaya başlarlar; telefon ahizesini kulağına götürmek gibi. Aynı zamanda bu dönemde nesneleri diğer nesneler yerine çok kompleks olmayan bir şekilde kullanabilirler. Bebeği doyurmak için ağzına kaşık uzatmak, boş tabaktan bebeğe yemek yedirmek gibi.

Sembolik oyun dönemi (20-24 ay)

Çocuklar bu dönemde sembolik oyunu kendi vücutlarından başka insanlara, hayvanlara ya da nesnelere geçirebilirler. Bu dönemdeki sembolik oyunda çocukların oyun oynarken hayvanların, arabaların ya da eşyaların seslerini çıkardıklarını da görebiliriz.

Aileler ve çocuğun bakımında görev alan yetişkinler sembolik oyunu geliştirmek için neler yapabilirler?

Doğumdan 1 yaşa kadar

• Bebeklerle konuşmak ve onlar şarkı söylemek ikili iletişimi güçlendirir. Yetişkinin bebeğin çıkardığı seslere tepki vermesi de aradaki iletişime katkı sağlayacaktır.
• Bebeklere bu dönemde şarkılar ve ninniler sıklıkla söylenebilir.
• Yetişkinler bu dönemde araba, hayvan ya da dışarıdaki sesleri taklit ederek bebeklerin bu sesleri farketmesini sağlayabilir.
• İlk yılın ikinci yarısında bebeklere çok basit kitaplar okunup buradaki resimler gösterilebilir. Resimdeki olayların sesli şekilde bebeğe aktarılması ve resimlerin tartışılması bebeklerin resimlere bakmasına ve yetişkinden çıkan kelimelerle resimleri bağlamasına yardımcı olacaktır.

1 ila 2 yaş arası

• Yetişkinler suratlarını kapayıp açarak “ce-e” oyunlarını ya da el çırpma oyunlarını oynarak çocukların alıcı dillerini geliştirebilirler. Aynı zamanda bu oyunlarda ses çıkarımı çocuğun da sesleri çıkarmasına yardımcı olacaktır.
• Yetişkinler bu dönemde alfabe şarkısı ya da basit ninnileri söyleyerek çocuklarının da söylemesini sağlayabilirler.
• Anne-babalar bu dönemde etraflarında olan olayları, etraflarında yürüyen nesneleri ya da çocuğun tanıdığı insanları anlatabilirler.

2 ila 3 yaş arası

• Artık bu dönemde sembolik oyun geliştiği için anne babalar ya da yetişkinler çocuğun oyunlarında değişik rollerde yer alabilirler. Anne babalar kendi yetişkin figürlerinden çıkarak okuldaki bir arkadaş ya da çocuklarının yaşıtı olan kişilere bürünebilirler. Bu oyunlarda giriş-gelişme ve sonucun olması çocuğun hikayeleri kavrayışını da kolaylaştıracaktır.
• Yetişkinler bu dönemde çocuklarına kuklalar alıp, yeni hikayeler yaratarak oyun oynayabilirler. Bu oyunlar çocukların yaratıcılıklarını da geliştirecektir.